✨Kinh Không gì chuyển hướng

Kinh Không gì chuyển hướng () là bài kinh thứ 60 trong Kinh Trung Bộ (Majjhima Nikāya) của Kinh điển Pāli. Nội dung kinh trình bày “giáo pháp chắc chắn” (apaṇṇaka dhamma) dưới dạng các lập luận thực dụng nhằm khuyến khích tin và thực hành nghiệp – luân hồi như một “cú cược an toàn” đem lại lợi ích trong mọi kịch bản siêu hình. Trong nghiên cứu hiện đại, lập luận này thường được so sánh với phép cược của Pascal và được gọi là Buddha’s lucky throw (phép cược của Đức Phật). Do đó, các bản dịch Anh ngữ phổ biến gồm The Incontrovertible Teaching (Bhikkhu Bodhi) và A Safe Bet (Thanissaro Bhikkhu). Bối cảnh ghi lại Thích-ca Mâu-ni cư trú trong rừng Sim-sa-pa () gần làng Sa-la () ở xứ Câu-tát-la. Sau khi nghe cư sĩ Bà‑la‑môn than phiền về sự bối rối trước nhiều học thuyết mâu thuẫn, như các tư tưởng duy vật, hoài nghi và bi quan về luân hồi thời bấy giờ (như lập trường của triết gia Ajita Kesakambalī) khiến dân chúng hoang mang. Nghe trình bày này, Phật bèn thuyết giảng giáo pháp apaṇṇaka (giáo pháp không thể chuyển hướng). Các bản kinh A‑hàm Hán tạng tương đương chưa được xác định rõ; học giả Choong Mun‑keat (2010) gợi ý kinh số 803 của Tạp A‑hàm có cấu trúc gần tương tự.

Nội dung

Kinh bắt đầu chi tiết giới thiệu danh tính của Phật Thích-ca Mâu-ni cũng như danh tiếng của ông (Thập Hiệu: là bậc A-la-hán, đã giác ngộ hoàn toàn...) khi đến thăm thị trấn Sa-la. Các cư sĩ Bà-la-môn tại đây trình bày rằng họ không tìm được giáo pháp xác đáng nào có bằng chứng thuyết phục, khiến họ hoang mang. Trước vấn đề này, Phật tuyên bố Ngài có một “giáo pháp chắc chắn không thể chuyển hướng” (apaṇṇaka dhamma) cho họ, giúp họ an lạc lâu dài nếu thực hành đúng.

Cấu trúc lập luận “cược an toàn ưu tiên”

Phật nêu ba cặp lập trường đối nghịch Học giả Richard Gombrich nhìn nhận Kinh Không Gì Chuyển Hướng phản ánh phản ứng sớm của Phật giáo trước làn sóng hoài nghi và hư vô của thời đại.

• Đóng góp cho lý thuyết quyết định (decision theory): Học giả Roger R. Jackson đánh giá Kinh Không Gì Chuyển Hướng gợi ý một mô hình “siêu ưu tiên” (super‑dominance) trong logic quyết định.

Ảnh hưởng và nghiên cứu hiện đại

Kinh được trích dẫn trong các chú giải Pāli cổ (Papañcasūdanī, Ṭīkā) và là chủ đề của nhiều bài nghiên cứu triết học phương Tây về chủ nghĩa thực dụng đạo đức (moral pragmatism). Hội nghị quốc tế Buddhism & Ethics (Canberra 2023) dành phiên toạ đàm riêng về “Buddha’s Wager”. Trong phong trào Phật giáo nhập thế, các tác giả như Śāntideva Institute vận dụng kinh để khuyến khích hành động thiện trong bối cảnh bất định.

Các bản dịch và diễn giải hiện đại