✨Báo cáo khảo sát phong trào nông dân Hồ Nam

Báo cáo khảo sát phong trào nông dân Hồ Nam () hoặc Khảo sát về phong trào nông dân ở Hồ Nam tháng 3 năm 1927, thường gọi là Báo cáo Hồ Nam, là một trong những bài viết nổi tiếng và có ảnh hưởng nhất của Mao Trạch Đông. Báo cáo này dựa trên chuyến đi kéo dài vài tháng của Mao về quê nhà quanh Trường Sa, thủ phủ tỉnh Hồ Nam vào đầu năm 1927. Trong báo cáo, Mao ủng hộ làn sóng bạo lực đã tự phát bùng lên từ sau Bắc phạt, thực hiện phân tích giai cấp về cuộc đấu tranh, và nhiệt tình ca ngợi "Mười bốn việc lớn" của nông hội (农会).

Vào thời điểm mà chiến lược của Đảng Cộng sản Trung Quốc còn dựa chủ yếu vào giai cấp công nhân thành thị, Mao đã đề xuất một cuộc cách mạng dưới sự lãnh đạo của giai cấp nông dân, đặc biệt là tầng lớp bần nông. Ông nhấn mạnh rằng đấu tranh bạo lực mang tính nghi thức là phương pháp hiệu quả nhất để tấn công kẻ thù giai cấp. Việc Báo cáo Hồ Nam đề cao vai trò của nông dân, bao gồm cả cuộc đấu tranh bạo lực chống lại địa chủ, dần dần đã trở thành chiến lược chủ đạo của Đảng Cộng sản trong công cuộc cải cách ruộng đất, trên con đường tiến tới thắng lợi năm 1949.

Lối diễn đạt và tư tưởng trong Báo cáo Hồ Nam sau này được phái tạo phản trong Cách mạng Văn hóa vận dụng, cũng như những nhóm cực đoan trên khắp thế giới noi theo chẳng hạn như như phong trào Naxalite ở Ấn Độ hay Con đường Sáng ngời ở Peru, nhằm học hỏi chiến lược “nông thôn bao vây thành thị” của Mao, bằng cách gây dựng lực lượng ở nông thôn nhờ dùng bạo lực.

Bối cảnh

Mao rời quê nhà tỉnh Hồ Nam rồi tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hồ Nam, ra trường hành nghề giáo viên và tổ chức công đoàn sau khi gia nhập Đảng Cộng sản. Ông chịu ảnh hưởng sâu sắc từ Bành Bái, nhà lãnh đạo cộng sản cấp tiến ở Quảng Đông, đã giúp tổ chức nông dân tại quê hương mình thành Xô viết Hải Lục Phong rồi thực hiện cải cách ruộng đất và thúc đẩy thay đổi xã hội. Khi Đảng Cộng sản liên minh với Quốc dân Đảng trong Mặt trận Thống nhất lần thứ nhất, Bành Bái đứng đầu Viện Huấn luyện Phong trào Nông dân với Mao là đồng lãnh đạo cơ quan này.

Nhờ sự hỗ trợ của Đảng Cộng sản và Liên Xô, Quốc dân Đảng đã phát động Bắc phạt vào năm 1925 nhằm thống nhất đất nước và đánh đuổi thế lực đế quốc. Cuộc chiến này làm châm ngòi cho những đợt biểu tình quy mô lớn ở thành thị và các cuộc khởi nghĩa của nông hội ở nông thôn. Đảng viên cộng sản đi trước quân đội một bước khi đến với tổ chức nông dân, trợ giúp họ đứng lên chống lại những nhóm quân phiệt và đồng minh thuộc tầng lớp địa chủ. Nhờ có nông dân và đảng viên cộng sản làm cho suy yếu, mà giới quân phiệt và nền tảng xã hội của họ dễ dàng bị đội quân Bắc phạt đánh bại hơn.

Nội dung

Trong báo cáo này, Mao Trạch Đông trình bày chi tiết hành động và thành tựu của nông dân Trung Quốc ở Hồ Nam nhằm thuyết phục các đồng chí cách mạng về khả năng của giai cấp nông dân trong cuộc cách mạng cộng sản ở Trung Quốc. Bài viết này được viết như một lời đáp trả những chỉ trích cả trong và ngoài Đảng lúc bấy giờ nhắm vào giai cấp nông dân Trung Quốc. Mao đã dành 32 ngày tại tỉnh Hồ Nam để tiến hành điều tra và viết báo cáo này nhằm trả lời những phê bình của Ban lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc đối với giai cấp nông dân. Ông mô tả nông dân có sứ mệnh lịch sử là lật đổ địa chủ và hợp tác với giai cấp vô sản thành thị để cùng nhau giải phóng Trung Quốc khỏi ách áp bức bóc lột.

Tuy nhiên, Báo cáo Hồ Nam đã đánh dấu một bước ngoặt quyết định trong chiến lược cách mạng, thứ cuối cùng đã đưa Đảng Cộng sản lên nắm quyền vào năm 1949. Roy Hofheinz Jr. nhận định rằng đóng góp của Mao vào thời điểm đó không phải là về chính sách, do ông tránh né các vấn đề liên quan đến tịch thu hay quyền sở hữu đất đai, mà là việc ông chỉ trích giới lãnh đạo vì không có thái độ “cách mạng” thực sự. Sáng kiến của Mao khẳng định rằng chỉ có giai cấp nông dân nghèo nhất, tức bần nông, mới có thể làm thay đổi mọi thứ. Giai cấp thống trị phải bị tiêu diệt, vì “cách mạng là hành động bạo lực mà giai cấp này dùng để lật đổ giai cấp khác.” Chỉ có nông dân không có ruộng đất và “đám lưu manh” mới có thể tin cậy được, bởi vì tầng lớp trung nông sẽ chiều theo giai cấp thống trị, dù họ có ý thức hay không. Mao công kích giới lãnh đạo Quốc dân Đảng và Đảng Cộng sản vốn coi thường những người nông dân này và lên án bạo lực, trong khi theo ông, bạo lực cần được tán dương.

Maurice Meisner chỉ ra rằng báo cáo này chứa đựng hai “dị thuyết” từ quan điểm chính thống của Đảng thời đó. Thứ nhất và quan trọng nhất, Mao đã bỏ qua giai cấp vô sản đô thị; thứ hai, ông phần nào dựa vào sáng kiến của giai cấp nông dân, chứ không phải của Đảng Cộng sản hay Quốc tế Cộng sản. Từ “cơn bão” thể hiện việc Mao không cho rằng cần thiết phải tổ chức quy mô lớn hay chuẩn bị kỹ lưỡng sâu sắc. Chiến lược “tia lửa nhỏ” chờ đợi sự phát triển gian khổ và chậm chạp của chủ nghĩa tư bản hay giai đoạn lịch sử tư sản để chuẩn bị cho cuộc cách mạng cuối cùng trong tương lai. Meisner lưu ý một sự mỉa mai: nếu không có cuộc Khủng bố Trắng gần như tiêu diệt Đảng Cộng sản còn non trẻ và buộc họ phải rút khỏi thành thị, thì những quan điểm “dị thuyết” của Mao có thể đã chấm dứt sự nghiệp đảng viên Cộng sản của ông rồi.

Elizabeth Perry bổ sung thêm một chi tiết rằng Báo cáo này đã đặt ra tiêu chuẩn giúp mọi người hiểu được cảm xúc của quần chúng nhân dân, dựa trên nguyên tắc của Mao: “không điều tra thì chẳng ai có quyền phát biểu,” và đường lối quần chúng, đòi hỏi nhà tổ chức phải hiểu rõ đối tượng mục tiêu nhằm huy động họ. Một đặc điểm khác, mà vào thời điểm đó còn khá hiếm thấy, là sự chú ý đặc biệt đến vai trò của phụ nữ. Báo cáo lập luận rằng trong khi đàn ông phải chịu đựng sự áp bức bóc lột từ chính quyền, tộc quyền và thần quyền, thì phụ nữ “cũng bị đàn ông thống trị".

Di sản

Cuốn tiểu thuyết năm 1948 nhan đề Cơn Bão của Chu Lập Ba và Fanshen: A Documentary of Revolution in a Chinese Village (1966) của William Hinton đều là những tác phẩm xoay quanh thời gian và địa điểm chung, dưới hình thức được kịch hóa, đã gợi lên sự hợp pháp về mặt đạo đức đối với các sự kiện liên quan đến những gì được mô tả trong báo cáo này.

Trong suốt Cách mạng Văn hóa, cuốn Mao chủ tịch ngữ lục phổ biến rộng rãi các khẩu hiệu lấy từ báo cáo này và thư ký kiêm cố vấn tư tưởng của Mao là Trần Bá Đạt cho xuất bản một tập sách nhỏ phân tích thông điệp và tầm quan trọng của nó. Báo cáo này còn truyền cảm hứng cho nhiều nhóm Mao-xít trên thế giới, trong đó nổi bật nhất là Naxalite ở Ấn Độ và Sendero Luminosa ở Peru. Ngoài ra, tác phẩm này cũng có ảnh hưởng nhất định đến phong trào Black Panthers tại Mỹ.

Ấn phẩm và bản dịch

• Lần đầu tiên xuất bản trên Trung ương phụ san vào ngày 28 tháng 3 năm 1927.
• Văn bản chính thức, trong Tuyển tập Mao Trạch Đông. Tập I, trang 23-59. Có sẵn trực tuyến tại Marxists.org. [https://www.marxists.org/reference/archive/mao/selected-works/volume-1/mswv1_2.htm đây]. Văn bản này được biên tập để phản ánh cách diễn giải chính thức của thời đại.
• Minoru Takeuchi, ed., 毛澤東集 (Mo Takuto Ji sưu tầm các bài viết của Mao Trạch Đông). (Tokyo: Suo suo sha, 1983). ISBN Volume 1:207-49. Văn bản từ ấn bản tiếng Trung năm 1944 và 1947 của Tuyển tập Mao Trạch Đông.
• Stuart R. Schram and Nancy Jane Hodes, ed., Mao's Road to Power: Revolutionary Writings 1912-1949. Volume II.. (Armonk, N.Y.; London: M.E. Sharpe, 1994). . tr. 429-464. Dịch và chú thích văn bản Takeuchi.
• , tr. 41-75. Reprints the Schram/ Hodes text.
• [https://www.worldcat.org/oclc/122803390/editions?referer=di&editionsView=true Định dạng và phiên bản WorldCat]. Bản tiếng Trung và tiếng nước ngoài.