✨Thủ công nghiệp Đại Việt thời Lý

Thủ công nghiệp Việt Nam thời Lý có hai loại hình là thủ công nghiệp trong nhân dân và do triều đình tổ chức. Các ngành nghề gồm các ngành dệt, làm gốm, đúc đồng và khai thác vàng.

Thủ công nghiệp nhà nước

nhỏ|phải|Ấm trà men trắng thời Lý, thế kỷ XI–XII. Những người thợ thủ công lao động cho triều đình gọi là thợ bách tác. Sản phẩm họ làm ra để phục vụ hoàng cung. Họ thực hiện việc đúc tiền, chế tạo binh khí, chiến thuyền và các đồ tơ lụa, quần áo cho vua quan.

Nguồn gốc thợ bách tác chủ yếu từ các tù binh, nhiều nhất là người Chiêm Thành, các tội nhân và các thợ thủ công được trưng tập về làm cho các quan xưởng. Triều đình có lệnh cấm các thợ bách tác không được làm đồ dùng kiểu của vua quan để bán cho dân gian.

Thủ công nghiệp nhân dân

Người dân làm đồ thủ công nhằm phục vụ đời sống thường nhật hoặc để bán ở chợ theo nhu cầu thị trường. Thời Lý đã xuất hiện việc thuê mướn nhân công nhằm thúc đẩy sản xuất trong nước. Sau này chủ trương khuyến khích nghề dệt trong nước tiếp tục được thực hiện, hàng gấm vóc trong nước có chất lượng tốt và dùng phổ biến, thậm chí dùng làm cống phẩm cho nhà Tống.

Đất nung và gốm sứ

Gạch lát nền thời Lý Gạch, ngói được sản xuất với số lượng lớn để phục vụ cho việc xây thành quách và chùa chiền, bảo tháp. Gạch thời Lý có kích thước lớn, nhiều hình dạng phong phú. Có loại vuông 35 cm x 35 cm x 6 cm, có loại hình tròn hay chữ nhật đường kính 25 cm. Hoa văn chủ yếu là rồng, tượng Phật, hoa sen, hoa cúc.

Gốm đàn gồm các sản phẩm thạp, thố, chậu, bát, đĩa,… có xương rắn chắc, lớp men màu xanh mát, trong bóng như thủy tinh, gọi là gốm men ngọc. Các sản phẩm này có hoa văn nổi hoặc chìm, khá tỉ mỉ. Một số loại khác có hoa văn màu nâu hoặc nền nâu hoa trắng.

Khai thác vàng

Hình thức khai thác chủ yếu là đãi vàng lộ thiên, nhất là ở vùng biên giới với Trung Quốc.

Triều đình đã cử các tướng mang quân lên những vùng có vàng thực hiện khai thác vàng; trong quá trình khai thác, người Việt đã mướn người Tống ở bên kia biên giới sang làm thuê, sau đó phát 7560 cân đồng đúc tượng Phật Di Lặc và 2 vị Bồ tát; Lý Thánh Tông phát 12000 cân đồng đúc chuông chùa Sùng Khánh...

Theo ghi chép của Đại Việt sử lược, triều đình đã tổ chức việc khai thác mỏ đồng ở Lạng châu năm 1198.

Ngành nghề khác

Ngoài các ngành nghề trên, thời Lý đã xuất hiện những ngành nghề thủ công khác như in khắc gỗ, xây dựng, làm bia đá, nghề mộc, làm đồ mỹ nghệ, điêu khắc cũng phát triển bước đầu, do nhu cầu xây cất và trang trí các công trình kiến trúc như cung điện và chùa chiền khi đó.